Żywica epoksydowa to popularny materiał używany w różnych branżach, takich jak budownictwo, rzemiosło artystyczne i przemysł. Niektórzy zastanawiają się jednak, czy jest ona toksyczna i czy może stanowić zagrożenie dla zdrowia użytkowników.
Praca z żywicą epoksydową na pewno może być bardzo satysfakcjonująca, ale powin – na być przede wszystkim bez – pieczna. Poważne problemy zdrowotne związane ze stoso – waniem żywic epoksydowych są rzadkością i ryzyko jest niewielkie, ale mogą one po – wodować dyskomfort podczas pracy. Na szczęście proble – mom tym można zapobiec.
Jako użytkownik żywic epoksydowych, jednym z Twoich podstawowych obowiązków powinno być zagwarantowanie sobie bezpiecznego miejsca pracy. Obowiązkowo na start musisz mieć, rękawiczki i okulary i maskę – i nie powinno się na nich oszczędzać. Ten przewodnik omawia zagrożenia dla zdrowia związane z pracą z żywicą i niektóre towarzyszące niebezpieczeństwa w warsztacie. Co ważniejsze, opisuje zdroworozsądkowe praktyki bezpieczeństwa, które pomogą zapobiec problemom zdrowotnym i zapewnić długie i bezpieczne użytkowanie żywicy epoksydowej. Żywice epoksydowe, utwardzacze i wypełniacze składają się z wielu składników chemicznych o różnych proporcjach i różnej toksyczności. Na szczęście zawierają tylko niewielką część bardziej niebezpiecznych składników. Niebezpieczne substancje mogą przedostać się do organizmu w wyniku wchłonięcia przez skórę, wdychania lub spożycia.
Żywice i utwardzacze epoksydowe
Ryzyko kontaktu z żywicą, utwardzaczem i mieszanką epoksydową jest największe, gdy są one płynne. Podczas utwardzania żywicy epoksydowej składniki chemiczne reagują, tworząc ciało stałe, ale wtedy powstaje szkodliwy opar, którego najlepiej nie wdychać, nawet przez maski. Kontakt ze skórą jest najpowszechniejszym sposobem podrażnienia przez żywice i utwardzacze. Nawet niewielki kontakt ze skórą, jeśli jest powtarzany wystarczająco często, może powodować poważne problemy zdrowotne. Narażenie przez wdychanie oparów jest mało prawdopodobne, ponieważ produkty epoksydowe powoli odparowują. Ryzyko jednak wzrasta, gdy wentylacja jest niewystarczająca lub gdy składniki są podgrzewane. Może się to zdarzyć na przykład, gdy zastosuje się złą żywice lub za grube odlewy. Żywica zacznie się gotować, przez co jest jeszcze więcej szkodliwych oparów. Nie wymienimy tutaj wszystkich możliwych żywic i ich właściwości, dlatego przed pierwszym rozlaniem po prostu poczytaj o tej, którą masz. Bardzo rzadko dochodzi do spożycia żywicy epoksydowej, ale może się to wydarzyć, gdy żywica, utwardzacz lub mieszanka epoksydów zanieczyszczą żywność, napój lub powierzchnię do jedzenia. Dlatego kategorycznie nie spożywamy posiłków w „przerwie” od żywicy i w miejscu pracy.
Toksyczność żywicy epoksydowej – Płynna vs. Stała
Pierwszym ważnym punktem do zrozumienia jest różnica między toksycznością płynnej i stałej żywicy epoksydowej. W płynnej postaci żywica może być bardziej szkodliwa dla zdrowia, zwłaszcza w przypadku wdychania jej oparów. Dlatego podczas pracy z płynną żywicą zawsze należy stosować środki ochrony osobistej, takie jak rękawice i maska, aby zapobiec ewentualnej ekspozycji.
Z drugiej strony, żywica epoksydowa w stanie stałym, czyli po utwardzeniu, uważana jest za nietoksyczną i bezpieczną w użytkowaniu.
Składniki Chemiczne i Potencjalne Zagrożenia
Kluczowymi składnikami żywicy epoksydowej są substancje chemiczne, które mogą wywołać potencjalne zagrożenia dla zdrowia w przypadku niewłaściwej ekspozycji. Warto zrozumieć, że różne wyroby z żywicy mogą mieć różne składy chemiczne, co wpływa na ich toksyczność.
1. Kwas Karbolowy – Fenol
Fenol, inaczej nazywany kwasem karbolowym, był kiedyś stosowany jako środek bakteriobójczy i dezynfekcyjny. W składzie niektórych żywic epoksydowych może być obecny jako substancja toksyczna, która działa na drogi oddechowe i błonę śluzową. Bezpośredni kontakt z fenolem może spowodować oparzenia i poważne problemy zdrowotne.
2. Epichlorohydryna / Prepolimery i Eter Diglicydylowy
Te składniki żywicy epoksydowej mogą powodować reakcje alergiczne skóry u osób podatnych na alergie. Dłuższe narażenie na wysokie stężenia tych substancji może prowadzić do zmian nowotworowych. Oparty działają drażniąco na drogi oddechowe, co może powodować majaczenia i inne negatywne efekty zdrowotne. Długotrwały kontakt z toksycznymi substancjami może również prowadzić do uszkodzenia nerek lub nerwów.
Pył z częściowo utwardzonej żywicy
Szlifowanie częściowo utwardzonej żywicy epoksydowej powoduje unoszenie się w powietrzu pyłu, co zwiększa ryzyko narażenia na kontakt ze skórą, wdychanie lub połknięcie. Chociaż epoksyd jest wystarczająco mocny, by można go było przeszlifować w ciągu kilku pierwszych godzin, całkowicie utwardzi się dopiero za około 2 tygodnie. Do tego czasu pył może zawierać niebezpieczne składniki. Nie lekceważ tego zagrożenia. Najlepiej, by epoksydowy projekt nie dojrzewał w pobliżu pomieszczeń, w których najczęściej przebywasz. Większość osób, u których wystąpią problemy zdrowotne, może nadal używać żywicy epoksydowej z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności.
Zapalenie skóry
Mniej niż 10% użytkowników żywic epoksydowych reaguje uczuleniem na żywice epoksydową lub utwardzacz. Najczęstszą reakcją jest kontaktowe zapalenie skóry. Zarówno żywica epoksydowa, jak i utwardzacz mogą powodować ostre zapalenie skóry. Dyskomfort może być silny, ale zwykle ustępuje po wstrzymaniu kontaktu z drażniącym roztworem żywic. Powtarzający się kontakt skóry z żywicami i utwardzaczami może również powodować przewlekłe zapalenie skóry, które trwa dłużej. Częściowo utwardzony pył epoksydowy ze szlifowania, jeśli pozwoli się mu osadzić na skórze, może również prowadzić do poważnego zapalenia skóry.
Alergiczne zapalenie skóry
Alergiczne zapalenie skóry jest poważniejszym problemem, ale prawdopodobnie narażone ni nie jest mniej niż 2% użytkowników żywic epoksydowych. Alergiczne zapalenie skóry jest spowodowane nadmierną reakcją organizmu na alergen. Uczulenie to stan alergiczny na substancję. Twój układ odpornościowy oraz stopień odporności na żywicę epoksydową wpływają na prawdopodobieństwo uczulenia. Jesteś również bardziej podatny, jeśli masz jasną karnację, byłeś już narażony na działanie innych substancji uczulających, masz katar sienny, inne alergie lub jesteś pod wpływem stresu. Reakcje alergiczne na żywicę epoksydową mogą powodować podrażnienie skóry lub problemy z oddychaniem. Zwykle wyglądają jak reakcja na trujący bluszcz i może obejmować obrzęk, swędzenie i zaczerwienienie oczu. Podobnie jak w przypadku bluszczu, podrażnienie może być łagodne lub ciężkie, ostre lub przewlekłe. Wdychanie skoncentrowanych oparów epoksydu, jeśli jest wykonywane często lub przez długi czas, może podrażniać drogi oddechowe. Zapobieganie nawrotom jest trudne, ale nie niemożliwe. Należy zaprzestać pracy z żywicą epoksydową aż do całkowitego ustąpienia objawów i ściśle przestrzegać zalecanych procedur postępowania, aby zapobiec kolejnego narażenia.
Poważne podrażnienia i oparzenia chemiczne
Oparzenia chemiczne rozwijają się stopniowo i najpierw powodują podrażnienie i lekki ból. Oparzenie może spowodować odbarwienie i lekkie blizny na skórze. Czas potrzebny do spowodowania przez utwardzacz oparzenia chemicznego zależy od obszaru kontaktu i stężenia utwardzacza.
Podrażnienie dróg oddechowych
Wdychanie silnie skoncentrowanych oparów epoksydu może podrażniać układ oddechowy i powodować uczulenie. W temperaturze pokojowej jest mało prawdopodobne, aby opary epoksydu były silnie stężone. Jeśli jednak jesteś już uczulony na żywicę epoksydową, narażenie na niskie stężenia oparów epoksydu może wywołać reakcję alergiczną. W cieplejszych temperaturach i w niewentylowanych pomieszczeniach poziom oparów epoksydu wzrasta. Nigdy nie wdychaj pyłu szlifierskiego żywicy epoksydowej. Chemikalia epoksydowe pozostają aktywne do czasu ich utwardzenia. Szlifowanie żywicy epoksydowej przed jej całkowitym utwardzeniem może spowodować poważne problemy zdrowotne. Kiedy wdychasz te cząsteczki kurzu, zostają uwięzione w wyściółce śluzowej układu oddechowego. Materiał reaktywny może powodować poważne podrażnienie lub alergie dróg oddechowych.
Zapobieganie nadmiernego kontaktu z żywicą epoksydową
Możesz od samego początku zapobiegać problemom zdrowotnym, ograniczając narażenie na niebezpieczne materiały. Oznacza to coś więcej niż tylko używanie masek, okularów i odzieży ochronnej. Ogólne wytyczne Rozważ następujące kroki, aby chronić się przed żywicą epoksydową lub jakimkolwiek innym niebezpiecznym produktem.
Krok 1 – Podejmuj świadome decyzje dotyczące używanych produktów. Użyj najmniej niebezpiecznych wariantów. Często można znaleźć produkt o minimalnym zagrożeniu dla zdrowia, który jest odpowiedni lub nawet lepszy do pracy. Może to zmniejszyć lub wyeliminować źródło zagrożenia.
Krok 2 – Zainstaluj sprzęt lub stosuj procedury zapobiegające, lub zmniejszające narażenie. Może to obejmować wentylację lub specjalistyczne przechowywanie materiałów niebezpiecznych. Skuteczna wentylacja może obejmować zarówno drogie, zaawansowane technologicznie systemy filtracji powietrza i wyciągów, jak i podstawowe wentylatory podłogowe lub okienne. Specjalna szafka lub wydzielony obszar do przechowywania materiałów niebezpiecznych zdecydowanie zmniejszy ryzyko wypadku.
Krok 3 – Noś wyposażenie ochronne (gogle, okulary ochronne, rękawice, maski, odzież ochronną itp.) odpowiednie do wykonywanej pracy. Zalecane minimum dla większości użytkowników żywic epoksydowych to rękawice, ochrona oczu i maska. Chroń się przed oparami epoksydu, używając maski z wkładem na opary organiczne.
Ograniczenie uczulenia
1. Unikaj kontaktu z żywicą, utwardzaczami, mieszaną żywicą epoksydową i pyłem szlifierskim z utwardzonej żywicy epoksydowej. Podczas pracy z żywicami epoksydowymi należy nosić rękawice i odzież ochronną. Kremy ochronne do skóry zapewniają dodatkową ochronę. Żywica nie jest rozpuszczalna w wodzie – użyj bezwodnego środka do mycia skóry, aby się jej pozbyć. Utwardzacz jest rozpuszczalny w wodzie – do pozbycia się ze skóry wystarczy ciepła woda i mydło. Jeśli wylejesz żywicę epoksydową na ubrania, natychmiast je zmień. Użyj środka do mycia skóry, aby usunąć wszelką żywicę epoksydową z siebie i swoich ubrań. Jeśli nie możesz go całkowicie usunąć z ubrania, najlepiej jest je wyrzucić. Jeśli jest to mieszanka epoksydowa, możesz ponownie założyć ubrania po całkowitym utwardzeniu żywicy epoksydowej. Przestań używać produktu, jeśli wystąpi reakcja. Wznów pracę dopiero po ustąpieniu objawów, zwykle po kilku dniach. Po wznowieniu pracy należy poprawić środki ostrożności, aby zapobiec ponownemu narażeniu na działanie żywicy epoksydowej, jej oparów i pyłu po szlifowaniu. Jeśli problem nie ustąpi, przerwij stosowanie i skonsultuj się z lekarzem.
2. Chroń oczy przed kontaktem z żywicą, utwardzaczami, mieszaną żywicą epoksydową i pyłem po szlifowaniu, stosując odpowiednią ochronę oczu. Jeśli żywica dostanie się do oczu, natychmiast przepłucz je wodą pod niskim ciśnieniem przez 15 minut.
3. Unikaj wdychania skoncentrowanych oparów i pyłu szlifierskiego. Zapewnij wystarczającą wentylację podczas pracy z żywicą epoksydową w zamkniętych przestrzeniach, takich jak małe warsztaty czy garaże. Jeśli nie możesz odpowiednio przewietrzyć miejsca pracy, noś maskę z wkładem na opary organiczne. Zapewnij wentylację i noś maskę przeciwpyłową podczas szlifowania epoksydów, zwłaszcza jeśli nie masz odpowiedniej wentylacji. Oddychanie pyłem z częściowo utwardzonej żywicy epoksydowej zwiększa ryzyko uczulenia.
4. Utrzymuj warsztat w czystości, aby uniknąć przypadkowego kontaktu z niebezpiecznymi materiałami. Unikaj dotykania klamek drzwi, włączników światła i pojemników, gdy masz resztki żywicy epoksydowej na rękawicach, ponieważ możesz ich później dotknąć bez rękawic. Usuń wycieki skrobakiem, zbierając jak najwięcej materiału, a następnie użyj chłonnych ręczników. Duże wycieki należy zebrać w piasku, glinie lub innym obojętnym materiałem chłonnym. NIE WOLNO używać trocin ani innych drobnych materiałów celulozowych do wchłaniania utwardzaczy. Oczyść pozostałość żywicy acetonem, rozcieńczalnikiem do lakieru lub alkoholem. Przestrzegaj wszystkich ostrzeżeń dotyczących bezpieczeństwa na pojemnikach z rozpuszczalnikiem.
5. Bezpiecznie usuń żywicę, utwardzacz i puste pojemniki. Po opróżnieniu przebij róg puszki i spuść pozostałości do odpowiedniego pojemnika z żywicą lub utwardzaczem. Nie wyrzucaj żywicy i utwardzacza w postaci płynów. Wymieszaj i utwardź odpadową żywicę i utwardzacz (w małych ilościach), aby uzyskać obojętną substancję stałą, która nie jest niebezpieczna.
Inne zagrożenia związane z żywicami epoksydowymi.
Pozostawiona do utwardzenia w zamkniętej masie mieszanka, na przykład w plastikowym wiaderku, może wytworzyć ciepło wystarczające do stopienia plastiku, poparzenia skóry lub zapalenia otaczających materiałów palnych. Im większa lub grubsza masa epoksydowa, tym więcej generowanego ciepła.
Duże ubytki należy wypełnić wieloma warstwami żywicy epoksydowej, lub stosować żywice do głębokich odlewów, które są przystosowane do odlewania głębokości nawet 10 cm. Nagrzewanie i niekontrolowane utwardzanie są mało prawdopodobne w typowych pracach klejenia i powlekania, ponieważ rozprowadzenie żywicy epoksydowej na cieńsze warstwy rozprasza ciepło, jednak wciąż należy tego unikać.
Samozapłon jest niebezpieczny w przypadku mieszania utwardzaczy z trocinami, wiórami drzewnymi lub innymi materiałami celulozowymi. Jeśli ciepło nie jest rozpraszane wystarczająco szybko, może zapalić trociny. Nie używaj trocin ani innych materiałów celulozowych do wchłaniania wycieku utwardzacza. Podobnie nie wylewaj niewykorzystanego utwardzacza do kosza na śmieci z trocinami lub innymi materiałami celulozowymi.
Warsztatowe zagrożenia
Rozpuszczalniki
Wiele rozpuszczalników stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Użytkownicy żywic epoksydowych zwykle korzystają z nich do rozpuszczania żywicy epoksydowej z narzędzi i do odtłuszczania powierzchni przed klejeniem. Zdolność rozpuszczalników do rozpuszczania i odtłuszczania jest jednym z powodów, dla których są one niebezpieczne dla zdrowia. Wypłukują oleje ze skóry i niszczą ochronne warstwy tłuszczowe. To sprawia, że skóra jest bardziej podatna na zapalenie skóry. Ponadto prawie wszystkie rozpuszczalniki są toksyczne w przypadku połknięcia, wchłonięcia lub wdychania. Mogą podrażniać drogi oddechowe, oczy i skórę. Niektóre mogą uszkodzić serce, wątrobę i inne ważne narządy.
Rozpylanie żywicy epoksydowej
Nie należy rozpylać produktów epoksydowych, ponieważ może to stanowić zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Kiedy epoksyd opuszcza dyszę pistoletu natryskowego, zostaje zredukowany do drobnych kropelek (mgiełki natryskowej), więc łatwo wdychać go z powietrza. Może powodować rozległe uszkodzenia płuc i inne problemy zdrowotne. Rozpylona mgiełka może osadzać się na skórze, powodując uczulenie i reakcje alergiczne. Może osiadać na twoich oczach, raniąc je. Powtarzające się wdychanie rozpuszczalników może podrażniać drogi oddechowe. Ze względu na działanie wysuszające, rozpuszczalniki mogą również zakłócać naturalną zdolność płuc do pozbywania się zanieczyszczeń.
Pyły warsztatowe
Pył z częściowo utwardzonej żywicy epoksydowej może powodować problemy z oddychaniem i zapalenie skóry. Pył 49 z całkowicie utwardzonej żywicy epoksydowej jest uważany za uciążliwy. Pył z drewna powszechnie używanego z żywicami epoksydowymi może powodować reakcje alergiczne skóry i układu oddechowego. Soki i oleje drzewne zawierają substancje drażniące. Alergeny te są redukowane w miarę wysychania tarcicy, dlatego zawsze lepiej jest pracować z drewnem sezonowanym.
Podsumowanie
Żywica epoksydowa może być potencjalnie toksycznym materiałem, szczególnie w płynnej postaci. Skład chemiczny różnych produktów z żywicy może się różnić, co wpływa na ich toksyczność. Aby uniknąć zagrożeń dla zdrowia, zawsze należy przestrzegać środków ostrożności i stosować odpowiednie środki ochrony osobistej podczas pracy z tym materiałem.
FAQ
- Czy żywica epoksydowa jest całkowicie bezpieczna w użytkowaniu?
- żywica epoksydowa w stanie stałym jest uważana za bezpieczną, jednak w płynnej postaci może stanowić zagrożenie dla zdrowia.
- Czy wszystkie wyroby z żywicy epoksydowej są toksyczne?
- Skład chemiczny różnych wyrobów może się różnić, dlatego niektóre mogą być bardziej toksyczne niż inne.
- Jakie środki ochrony osobistej powinienem stosować podczas pracy z żywicą epoksydową?
- Należy nosić rękawice, maskę i okulary ochronne, aby zminimalizować ryzyko ekspozycji na toksyczne opary.
- Czy żywica epoksydowa może powodować alergie skórne?
- Tak, niektóre składniki żywicy mogą wywoływać reakcje alergiczne u podatnych osób.
